Trabzon şehri, birkaç yıldan bu yana büyükşehir Belediyesi tarafından yürütülen geri dönüşüm projeleri neticesinde tam bir kazı alanına dönüşmüş durumda.
Tabi bunlardan hemen göze çarpanı, hergün önünden, yanından ya da arkasından geçtiğimiz Pazarkapı Mahallesi geri dönüşüm projesi idi.
Pazarkapı mahallesinin kendine has elde kalan mimari yapısının (bence) talan edildiği geri dönüşüm projesi sonucunda üçte ikisi yıkılmış ve bu alanda kazı çalışmaları başlamışken, Ortahisar Belediyesi ve Kaymakamlık binaları bu yıkılan alanda yükseliverdi.
Bu arada kentsel dönüşüm projeleri çerçevesinde daha ince dönüştürülen Tabakhane ve Zağanos vadileri de yeni şekillerini aldı. Zağanos vadisine park alanları ve anfi tiyatrovari yapılar inşa edilirken, Tabakhane vadisinde tarihi köprünün güney kesiminde bir okul ve yanına öğretmeni evi inşa edildi. Tarihi köprünün kuzey kesimindeki boş alana ise belediye otoparkı salaş bir biçimde konduruldu.
Kentsel dönüşüm için yıkım yapılırken Pazarkapı Mahallesinin güney kesiminde, Kahraman Maraş Caddesi’nin geçtiği alanda, Milattan Sonra 120 yıllarında Roma Kralı Hadrianus tarafından yapıldığı düşünülen bir rıhtım kalıntısı ortaya çıktı.
Rıhtımı bulunca mal bulmuş mağribi hesabı, hemen sosyal medyada yorumlar başladı ve tarihi açıdan çok değerli olan bu rıhtımın Trabzon dolaysıyla Türk Turizmine kazandırılması önerildi.
İşte bu rıhtım nedeniyle de Tabakhane Vadesinin tarihi köprüye göre kuzey kesiminde bulunan Belediye Otoparkı’nın üçte birlik bölümü kapatıldı ve kazı alanı oluşturuldu.
Sadece Turizme kazandırmak ve bu yolla para basmak için kazı yapılır mı diye sormak istiyorum. Özellikle son 40 yıldır Türkiye’de bakkal dükkânı gibi arkeoloji bölümleri açarken, temel eğitimde daha ilkokul düzeyinde müze dersin mi var? Kazı dersin mi var? Ciddi anlamda bir sanat tarihi dersin mi var? Ezberin ötesinde Tarih dersin mi var?
YOK!
E daha ne? Bu kazıları neden yaparsınız?
Her kazı alanı bir suç mahalli olsun diye mi?
90’ların başında Tabakhane (Hüsamoğlu) yokuşunun çıkışa göre sağ tarafından caminin hemen yanında yer alan Güven Pasajı’nın inşaatı sırasında kazılan temel alanında ciddi tarihi kalıntılar ve eserler bulunmuştu. O zamanki koruma kurulunun gevşek tutumu yüzünden çok iyi değerlendirilemeyen bir kazıydı bu: Hatta “tarih katlediliyor” diyerek bir dosya hazırlayıp Kanal D’ye Uğur Dündar’a göndermiştik de hiç ilgilenmemişti. Show TV Kamera göndereceğim dedi, o da adresi şaşırdı Trabzonspor antrenmanına göndermişti kamerayı. Bunlar bizatihi benim yaşadıklarım.
Sonuçta o kazı alanında çanak çömlek ve bir duvar dışında metal bir kırık heykel bulunmuş, konuyla ilgilenen mimar dostların söylediğine göre MS 100 ya da 150 yıllarına ait olduğu ileri sürülmüştü. Sonra bu heykel Trabzon müzesine konmuştu. Görmek için gittiğimde görememiştim bu heykeli. Sonra bir mimar dost biraz da şakayla karışık, “boşuna arama o Pergamon’a çoktan gitmiştir”, demişti. Dediği doğruysa al sana suç mahalli.
Sonra o kazının üzeri örtüldü ve Güven Pasajı yükseldi.
Demem o ki, temel eğitimde ve eğitimin hiçbir alanında kazı ve müze derslerini vermiyorsan, minik öğrencileri müzelere götürüp onlara yüzlerce binlerce yıl önce gerçekleşmiş yaşamı içselleştirtemiyorsan, neden yaparsınız bu kazıları?
Hepsi birer suç mahalli olsun diye mi?
Bergama’da yıllardır süren kazıların sonuna gelindi. Ama ne oldu hepsi sökülüp ya Britanya ulusal müzesine ya da Berlin Pergamon müzesine götürüldü.
Demem o ki, kazı yapıyoruz diyerek Turizm maskesiyle para basmanın dışında asla ilgilenilmeyecek bir konu için boşuna faal yaşam alanları daraltmayın.
Yabancıların işi kitabına uydurarak yapacağı yağmalara ön ayak olmayın.
Kazı alanlarının suç mahalli olmasına izin vermeyin!
Bırakın tarih olduğu yerde dursun.
Olur ya Türkiye’de zihniyet değiştiğinde tarihe, arkeolojiye, bilime hakkıyla değer verildiği günler geldiğinde değerlendirilir bu kazı alanları.
Ve otoparkları daraltıp zaten otopark alışkanlığı olmayan bir ahaliye bu alışkanlığı kazanmamasına fırsat vermeyin!
