Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, mahkeme tarafından kurulan hükmün sanık hakkında bir hukukî sonuç doğurmamasını ifade etmektedir ve 5271 sayılı Ceza Muhakemeleri Kanunu 231. maddede ayrıntılı olarak açıklanmıştır.
Bu madde, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilmesi için bazı şartlar öngörmüştür.
a) Hükmolunan ceza iki yıl veya daha az süreli hapis veya adli para ceza olmalıdır.
b) Sanık daha önce kasıtlı bir suçtan mahkûm olmamalıdır. Taksirle işlenen bir suç nedeniyle mahkumiyet kararı bulunsa bile hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilir.
c) Mahkemece sanığın kişilik özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışları göz önünde bulundurularak yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanaate varılması gerekmektedir. Burada değerlendirme, hakimin takdir yetkisine bırakılmıştır. Olumlu bir kanaat oluşmaması durumunda diğer koşullar oluşsa bile mahkemece sanık hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmeyebilir.
d) Suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararın aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi gerekir. Giderilmesi gereken zarar ise sadece maddi zarardır, manevi zararlar bu kapsamda değildir. Zarar, ceza hakimi tarafından yaklaşık olarak belirlenmelidir. Zararın kim tarafından giderildiğiyse önemli değildir. Sanığın bu koşulu derhal yerine getirmediği takdirde mağdura veya kamuya verdiği zararı denetim süresince aylık taksitler halinde ödemek suretiyle tamamen gidermesi koşuluyla da hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilir.
e) Hükmün açıklanmasının geri bırakılabilmesi için sanığın da kabulü gereklidir.
Ancak sayılan tüm bu şartlar sağlandığında hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilir.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının verilmesi halinde sanık, beş yıl süreyle denetim süresine tâbi tutulur. Bu süre içinde bir yıldan fazla olmamak üzere mahkemenin belirleyeceği süreyle, sanığın denetimli serbestlik tedbiri olarak;
a) Bir meslek veya sanat sahibi olmaması halinde, meslek veya sanat sahibi olmasını sağlamak amacıyla bir eğitim programına devam etmesine,
b) Bir meslek veya sanat sahibi olması halinde, bir kamu kurumunda veya özel olarak aynı meslek veya sanatı icra eden bir başkasının gözetimi altında ücret karşılığında çalıştırılmasına,
c) Belli yerlere gitmekten yasaklanmasına, belli yerlere devam etmek hususunda yükümlü kılınmasına ya da takdir edilecek başka yükümlülüğü yerine getirmesine, karar verilebilir.
Denetim süresi içinde, kişi hakkında kasıtlı bir suç nedeniyle bir daha hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilemez.
Denetim süresi içinde kişi kasten suç işlemezse ve denetimli serbestlik tedbirine ilişkin yükümlülüklere uygun davranırsa açıklanması geri bırakılan hüküm ortadan kaldırılarak davanın düşmesi kararı verilir.
Aksi halde mahkeme kişi hakkındaki hükmü açıklar. Ancak mahkeme, yükümlülükleri yerine getiremeyen sanığın durumunu değerlendirerek cezanın yarısına kadar belirleyeceği bir kısmının infaz edilmemesine ya da koşullarının varlığı halinde hükümdeki hapis cezasının ertelenmesine veya seçenek yaptırımlara çevrilmesine karar vererek yeni bir mahkûmiyet hükmü kurabilir.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararına itiraz etmek mümkündür.
