Hatırlarsınız, COVID - 19 pandemisinin tüm dünyayı kasıp kavurduğu dönemde petrol fiyatları sıfırlanmakla kalmamış eksi değere bile inmişti. Elbette bunlar sayısal verilerdi ve yine hepimiz benzine para ödüyorduk. Sonra işler değişti ve 2022 yılının ilk aylarında ham petrol varil değeri rekor bir fiyat olan varil başı 90 dolara kadar çıktı. Türkiye’deki benzin fiyatlarını takip ediyorsanız dünyada olduğu gibi ülkemizde de fiyatların pek iç açıcı olmadığını görebilirsiniz.
İyi ama ne oluyor da toplamda trilyonlarca dolarlık piyasaları etkileyen petrol fiyatları bu kadar artıp azalabiliyor. Öncelikle petrol demek yalnızca benzin demek değildir. Petrolün kullanıldığı sayısız sektör var. Bu sektörlerin petrol talebi, üreticilerin arzı, özel anlaşmalar, yerel etkiler ve daha nice etken; petrol fiyatları üzerinde son derece önemli bir rol oynuyor. Gelin dünyada petrol fiyatları nasıl belirleniyor sorusunu bazı temel etmenler üzerinden inceleyerek bir sonuca varmaya çalışalım.
Petrol fiyatları neye göre belirleniyor?
Petrol fiyatlarını belirleyen önemli etmenlere geçmeden önce temel bir giriş yapmakta yarar var. Petrol pek çok farklı sektörü derinden etkilediği ve uğruna demokrası adı altında savaşlar çıkarıldığı için son derece önemli bir değer gibi görünebilir ancak petrol tıpkı herhangi bir hammadde gibi üretilen, satılan ve tüketilen ticari bir metadır. Bu nedenle ekonominin etkilendiği durumlardan o da etkilenir.
Öncelikle üreticilerin ne kadar petrolü var ve bunun ne kadarını satıyor, bu önemli. Üretici dilediği kadar satsın, tüketici ne kadar petrol alıyor bu daha da önemli. Ülkelerin jeopolitik konumu üreticiler ve tüketiciler için büyük bir öneme sahip. Büyük tüketicilerin, üreticilerle yaptığı özel anlaşmalar dünya genelini etkileyecek düzeyde olabilir. Son olarak yerel satışları düşünürsek o ülkenin parasının dolar karşısındaki değeri son tüketiciyi bile etkileyebiliyor.
Özetleyelim; ortada yeterince petrol varsa ve üretici tarafından piyasaya arz ediliyorsa, tüketici arz edilen ürüne yeterince talep gösteriyorsa, özel anlaşmalar genel fiyat politikasını etkileyecek düzeyde değilse, üretici ve tüketici ülkelerde istikrar varsa, son olarak ülkenin yerel parası dolar karşısında çok da değersiz değilse her şey yolunda. Ancak bunları adım adım düşünmeli ve ilk koşul uygun değilse diğerlerinin pek de önemli olmadığını bilmelisiniz.
