İş kanunu işçiye geniş haklar tanımaktadır. İşçilerin çalıştığı bir yerde çalıştıkları süreçte ve çalıştıkları bir iş yerinden ayrıldıktan sonra bulunan haklarını talep etmek için dava açabilmektedirler. Kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, fazla mesai ücretleri, aylık ücret alma, ulusal bayram, genel tatil ve hafta tatili ücretlerini alma, süt izni, mola, yıllık ücretli izin hakkı alma, sigortalı çalıştırılma zorunluluğu, işçilere eşit davranma yükümlülüğü, iş kazalarından doğan maddi ve manevi tazminat alma hakları bulunmaktadır.
Kıdem Tazminatı: İş sözleşmesinin haklı bir neden olmaksızın işveren tarafından feshedilmesi veya haklı bir nedene dayanmak sureti ile iş sözleşmesini tek taraflı fesheden işçiler kıdem tazminatı almaya hak kazanmaktadır. İşçilerin iş sözleşmesinin iş veren tarafından iş akdinin ihbar süresi kullandırılmadan feshedilmesi işçileri hem kıdem tazminatı hem de ihbar tazminatını almaya hak kazandırmaktadır. Haklı ve geçerli bir neden göstermeden işten çıkarılan işçilerin iş güvencesine sahip olmaları işe iade davası açarak işe geri dönebilmelerini sağlamaktadır. Mahkemenin işe iade kararını uygulamayan işveren, işe başlatmama ve işçinin boşta geçen süresine tazminat ödemekle yükümlüdür.
İhbar Tazminatı: Haksız olarak ve haber vermeden işten çıkarılan işçi ihbar tazminatı almaya hak kazanmaktadır. İşten istifa eden işçinin ihbar süresine uymadan işten çıkması halinde işverene ihbar tazminatı ödemesi gerekmektedir.
İşçinin çalışma süresine göre yasal bildirim süreleri;
- Altı aydan az süre çalışan işçi için iki hafta
- Altı aydan bir buçuk yıla kadar çalışan işçi için dört hafta
- Bir buçuk yıldan üç yıla kadar çalışan işçi için altı hafta
- Üç yıldan fazla çalışan işçi için sekiz hafta olarak belirlenmiştir.
Diğer alacaklar gibi ihbar tazminatı da on yıllık genel zamanaşımı süresine tabi olmaktadır.
Fazla Mesai Ücreti: İşçi bir hafta içerisinde kırk beş saatin üzerinde çalışıyor ise kırk beş saatin üzerindeki kısım fazla mesai kapsamına girmektedir. İşçinin çalıştığı fazla mesai için normal ücretin yüzde elli fazlası işçiye ödenmektedir.
Ulusal Bayram, Genel Tatil ve Hafta Tatili Ücretini Alma Hakkı: Ulusal bayramlar, ramazan, kurban bayramları gibi resmî tatillerde işçi iş görme borcunu yerine getirmese de işçiye tam ücret ödenmelidir.
Mola Hakkı: Her çalışan işçi mola hakkına sahiptir. Dört saat ya da daha kısa süreli işlerde on beş dakika, dört saatten fazla ve yedi buçuk saate kadar süreli işlerde yarım saat, yedi buçuk saatten fazla süreli işlerde bir saat mola verilmelidir.
Süt İzin Hakkı: Kadın çalışan işçilere bir buçuk yaşından küçük çocuklarını emzirmek için günde bir buçuk saat süt izni verilmelidir. Bu süre de çalışma süresinden sayılmalıdır ve işçiye tam ücret ödenmelidir.
Yıllık İzin: İşçi, deneme süresi dahil en az bir yıl süre ile aynı iş yerinde çalışması halinde yıllık izin hakkına sahip olmaktadır. İşçi yıllık izin hakkından vazgeçemez fakat yıllık izin hakkını kullanmadan istifa etmesi halinde veya işten çıkarılması halinde yıllık izinlerine ait ücretlerini alabilmektedir.
