Güçlü devletler ve bilinçli toplumlar, inançlarla ilgili gerçekleştirilen geleneksel törenlerden öyle ya da böyle hiçbir şekilde rahatsızlık duymazlar. Elbette uluslararası anlaşmalar doğrultusunda işin mahiyeti çözülüyor. Rum Ortadoks geleneğinde Meryem Ananın ölümü ve göğe yükseliş tarihi olarak bilinir 15 Ağustos ve Onu anmak için bir nevi dini bayram günü olarak kutlanır. Bu tür ayinler özel izinlerle gerçekleştiriliyor. 15 Ağustos tarihinin İstanbulun fetih günüyle hiçbir ilgisi ve bağlantısı yoktur. Sümela İstanbulun fethinden önce de geleneklerini yaşayan bir manastırdı. Sümela konusu, Türk Yunan ilişkilerini belirleyen bir konu değildir. Karadeniz kökenli Ortodoks Hıristiyanlarının dinî geleneğidir. Tarihin derinliklerine inildiğinde, Karadeniz kıyılarında yaşayan Rum denilen Ortodoksların bir araya gelerek bir anlamda hacı olmak için yürüttüğü bir organizasyondu. Her Rum, hayatında bir kez olsun Sumelayı ziyaret etmek için fırsat kollar; Meryem Ana'nın huzurunda dualar eder ve bir görevi yerine getirmenin huzuru içinde tekrar memleketine dönerdi...
Ayin olmalı mı olmamalı mı konusu, Türk hükümetinin egemenlik hakkını nasıl kullanmak ya da tasarruf etmek istediğine bağlı bir konu.Evet, yapılabilir derse yapılır; yapılamaz derse yapılmaz...